Kraina Górnej Odry co warto zobaczyć?

Do Krainy Górnej Odry trafiliśmy na zaproszenie Śląskiej Organizacji Turystycznej. Choć byliśmy tam po raz pierwszy nazwa tego regionu nie była nam obca. Kojarzyliśmy ją głównie z Granicznymi Meandrami Odry oraz z wieżą widokową w Zabełkowie. Po trzech dniach spędzonych w Krainie Górnej Odry wiemy na jej temat znacznie więcej, przede wszystkim przekonaliśmy się, że ten region ma naprawdę wiele do zaoferowania, zarówno przyrodniczo, jak i historycznie. Nie brakuje ciekawych rezerwatów przyrody, tras rowerowych, szlaków kajakowych oraz zabytków techniki. Jednym słowem każdy kto lubi spędzać czas aktywnie znajdzie tam coś dla siebie, a my postaramy się pokazać, gdzie warto się wybrać zarówno samemu jak i z dziećmi na pokładzie. 

Gdzie znajduje się Kraina Górnej Odry?

Kraina Górnej Odry znajduje się w południowo-zachodniej części województwa śląskiego, na granicy z województwem opolskim oraz Czechami. Obejmuje powiat raciborski, rybnicki oraz wodzisławski, a tym samym w granicach Krainy Górnej Odry znajdują się takie miasta jak: Rybnik, Wodzisław Śląski, Żory, Racibórz czy Jastrzębie Zdrój. Z Krakowa do Krainy Górnej Odry można dojechać autem w około 1,5 godziny, więc jest to bardzo przyzwoita odległość. 

Kraina Górnej Odry przyrodniczo

Główną bohaterką Krainy Górnej Odry jest rzeka Odra wraz ze swoimi dopływami: Olzą, Szotkówką, Psiną, Rudą oraz Bierawką. Prawie 1/3 powierzchni Krainy Górnej Odry to lasy, dlatego też nazywana jest ona często "Płucami Śląska". Na obszarze Krainy Górnej Odry znajduje się Park Krajobrazowy "Cysterskie Kompozycje Krajobrazowe Rud Wielkich", można też wyróżnić kilka rezerwatów przyrody takie jak: Rezerwat przyrody "Łężczok" w Babicach, Rezerwat przyrody "Żubrowisko" w Jankowicach, Rezerwat przyrody "Babczyna Dolina" w Suszcu oraz obszar ochrony siedliskowej Natura 2000- "Graniczne Meandry Odry" w Chałupkach. Bardzo ciekawym miejscem jest również Aroboretum Bramy Morawskiej w Raciborzu. 

Staw Cienisty w Aroboretum Bramy Morawskiej

Rzeka Ruda

Rezerwat Przyrody Łężczok

Kraina Górnej Odry i jej dziedzictwo historyczno- kulturowe

Spoglądając na Krainę Górnej Odry nie można pominąć wątku historycznego oraz jej dziedzictwa kulturowego. A więc na uwagę zasługuje średniowieczny Racibórz, który dawniej był ważnym miastem władzy książęcej. Na obszarze Krainy Górnej Odry znajdują się liczne pałace, Opactwo Cysterskie w Rudach, dawna kopalnia "Ignacy" w Rybniku, która oczywiście powiązana jest z działalnością industrialną Górnego Śląska. 

Kąpielisko Śmieszek w Żorach

Zabytkowa Kopalnia Ignacy w Rybniku

Zespół Pieśni i Tańca "Śląsk"

Gród Drengów znad Górnej Odry

Co warto zobaczyć w Krainie Górnej Odry?

W Krainie Górnej Odry spędziliśmy tylko 3 dni i naszym zdaniem to takie minimum, które trzeba przeznaczyć na ten region, by chociaż trochę go poznać i docenić. A miejsc i atrakcji wartych uwagi jest naprawdę dużo, więc nie ma mowy o nudzie. Poniżej przedstawiamy naszą subiektywną listę miejsc, które warto zobaczyć, a swoje zestawienie rozpoczynamy od atrakcji przyrodniczych.

* Rezerwat Przyrody "Łężczok", jest częścią Parku Krajobrazowego "Cysterskie Kompozycje Krajobrazowe Rud Wielkich". Jego głównym zadaniem jest ochrona wielogatunkowego lasu łęgowego wraz ze stawami rybnymi, które są ostoją licznego ptactwa wodno-błotnego. Wstęp do Rezerwatu jest bezpłatny, a na jego granicy znajduje się duży, darmowy parking z wiatami turystycznymi i tablicami edukacyjnymi (GPS: 50.14065, 18.28600). Rezerwat obejmuje następujące stawy: Salm Duży, Salm Mały, Babiczak Północny, Babiczak Południowy, Tatusiak, Grabowiec oraz Brzeziniak. Przy stawie Salm Duży oraz stawie Babiczak Północny znajdują się wieże do obserwacji ptaków, ta przy stawie Salm Duży przystosowana jest do potrzeb osób niepełnosprawnych, można więc wybrać się na nią także z dzieckiem w wózku. Z racji tego, że to Rezerwat Przyrody nie można poruszać się poza udostępnionymi trasami. Przez Rezerwat przebiegają trzy znakowane szlaki turystyczne oznaczone kolorem żółtym, czerwonym oraz niebieskim. Przy czym szlak żółty odbija w stronę Babic na wysokości stawu Salm Mały. Przez Rezerwat poprowadzono także trasę rowerową, jednak należy pamiętać, że rowerem nie można poruszać się po grobli prowadzącej do wieży obserwacyjnej przy Stawie Salm Duży. Na zwiedzanie Rezerwatu warto przeznaczyć minimum trzy godziny, w tym czasie można na spokojnie obejść udostępnioną część Rezerwatu, a naprawdę jest co podziwiać, bo jest on zachwycający, a krzyk mew słychać z daleka. 

Wieża obserwacyjna przy stawie Salm Duży w Rezerwacie Przyrody Łężczok

* Arboretum Bramy Morawskiej w Raciborzu, to wyjątkowy Ogród Botaniczny położony na terenie lasu Obora, w którym można podziwiać liczne okazy starych drzew, niektóre liczące nawet 200 lat oraz różnorodne, w tym rzadkie, okazy roślin. Arboretum zostało utworzone w 2000 roku i zajmuje powierzchnię 162ha. Po Arboretum można poruszać się wyznaczonymi trasami spacerowymi oraz rowerowymi. To jednak nie jedyne atrakcje, bowiem w Arboretum znajduje się jeszcze Mini Zoo, Zaczarowany Ogród, platforma widokowa, edukacyjny plac zabaw "Zielona Klasa" z licznymi tablicami edukacyjnymi, Leśny Kącik Malucha, trzy stawy: Żabi, Cienisty i Szuwarowy oraz stanowisko archeologiczne, na które składa się cmentarzysko kurhanowe. Arboretum stanowi świetną atrakcję o każdej porze roku i nie mamy żadnych wątpliwości, że miejsce to przypadnie do gustu zarówno dzieciom jak i dorosłym. W pobliżu Arboretum znajduje się duży, darmowy parking (GPS: 50.09644, 18.26281). Wstęp do Arboretum, jak  i jego atrakcji, jest bezpłatny. 

Zielona Klasa w Arboretum Bramy Morawskiej

Leśny Kącik Malucha

Zaczarowany Ogród

Platforma widokowa w Arboretum Bramy Morawskiej

* Średniowieczny gród Drengów znad Odry, jest to stosunkowo nowa atrakcja, znajdująca się przy Aroboretum Bramy Morawskiej. W tym roku, na terenie grodu, odbył się Raciborski Festiwal Średniowieczny z licznymi atrakcjami zarówno dla dzieci jak i dorosłych, były turnieje, warsztaty, koncerty oraz wspólne biesiadowanie. My bardzo lubimy takie miejsca, więc zajrzeliśmy tam z olbrzymią przyjemnością. Wstęp do grodu jest bezpłatny. 

* Graniczne Meandry Odry, ten wyjątkowo piękny, chroniony obszar, obejmuje meandry rzeki Odry w okolicach wsi Chałupki. Ma długość około 7 kilometrów i na tym właśnie odcinku rzeka w żaden sposób nie jest uregulowana, przez co jest niesamowicie piękna i dzika. Ze względu na swoje walory przyrodnicze została objęta programem Natura 2000. By w pełni docenić urok tego miejsca na meandrującą Odrę najlepiej spojrzeć z góry i umożliwia to wieża widokowa znajdująca się w Zabełkowie. Wstęp na wieżę jest bezpłatny, a na kilometr przed wieżą udostępniony jest parking (GPS: 49.93859, 18.33015). Wieża powstała w ramach transgranicznego projektu "Szlak wież i platform widokowych w Euroregionie Silesia", który bardziej znany jest pod nazwą Sielesianka. W ramach tego projektu ma powstać 34 wieże widokowe, które staną po stronie polskiej oraz czeskiej. To jednak nie wszystko, bo w ramach Silesianki tworzone są także trasy spacerowe, rowerowe oraz wiaty turystyczne. 

* Kąpielisko Śmieszek w Żorach, na kąpielisko udaliśmy się w ramach Festiwalu Górnej Odry. To właśnie tam obywał się spektakl na wodzie "Klątwa Żorskiej Perły", warsztaty wyplatania wianków oraz koncerty. Choć my osobiście nie przepadamy za tego typu kąpieliskami, to jest to świetna alternatywa jeśli spędzamy lato w mieście. Kąpielisko jest bardzo dobrze przygotowane na potrzeby turystów, są toalety, przebieralnie, plaża, drewniany pomost oraz wypożyczalnia sprzętu wodnego takiego jak rowerki, kajaki oraz deski SUP. Jest też wyznaczona strefa dla osób umiejących i nieumiejących pływać i co najważniejsze kąpielisko jest strzeżone przez ratowników. 

* Spływy kajakowe rzeką Rudą, Kraina Górnej Odry sprzyja aktywnościom odbywającym się na wodzie. Choć sami jeszcze nie mieliśmy okazji spróbować, to z polecenia innych wiemy, że olbrzymią frajdę przynoszą spływy kajakowe rzeką Rudą. Rzeka Ruda to prawobrzeżny dopływ Odry, ma długość ponad 52 kilometry i uważana jest za jedną z bardziej malowniczych rzek w tym regionie, a wszystko za sprawą licznych meandrów. Na kajakarzy czeka kilka tras do wyboru, najkrótsza opcja i ta najpopularniejsza to spływ na trasie Rybnik Stodoły--> Rudy Park Cysterski. 

* Kolej wąskotorowa w Rudach, a skoro jesteśmy już przy rzece Rudzie, to musimy też wspomnieć o kolejce wąskotorowej w Rudach, którą można połączyć ze spływem kajakowym. Historia Kolei Wąskotorowej w tym regionie sięga roku 1899. Wtedy to powstał pierwszy odcinek trasy, która miała połączyć Gliwice z Raciborzem. Budowę linii zakończono w 1903 roku oddając do użytku 51-kilometrowe torowisko biegnące z Gliwic do Raciborza przez Bojków, Nieborowice, Pilchowice, Stanice, Rudy, Szymocice, Nędzę i Babice i działała ona aż do 1991 roku. Dzisiaj po dawnej kolei wąskotorowej pozostał jedynie 7-kilometrowy odcinek ze Stanicy przez Rudy do stacji Rybnik Stodoły i choć trasa jest krótka to zdecydowanie warto się nią przejechać, tym bardziej, że przy odrobinie szczęścia można trafić na parowóz Las-49. Kolejka wąskotorowa jeździ od wtorku do niedzieli i kursuje na dwóch odcinkach: Rudy- Rybnik Stodoły- Rudy lub Rudy- Stanica- Rudy. Wybierając trasę do Rybnika Stodoły możemy połączyć przejażdżkę pociągiem z kajakami, bo właśnie w Rybniku Stodoły rozpoczynają się spływy na odcinku Rybnik-Stodoły -Ruda Kozielska. Więcej o kolei wąskotorowej można poczytać na oficjalnej stronie (tutaj). 

* Pocysterski Zespół Klasztorno- Pałacowy w Rudach, to jeszcze jedno wyjątkowe miejsce w Krainie Górnej Odry, które zasługuje na uwagę. Historia Opactwa sięga XIII wieku. Na Zespół Klasztorno-Pałacowy składa się Bazylika Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny, zabudowa klasztorna wraz z dobudowanymi w późniejszym czasie skrzydłami pałacowymi oraz przyklasztorny park, który jest częścią Parku Krajobrazowego "Cysterskie Kompozycje Krajobrazowe Rud Wielkich". W Opactwie znajduje się Dom Pielgrzyma oferujący noclegi w bardzo atrakcyjnych cenach, cysterska restauracja oraz sklepik oferujący lokalne produkty. A jeśli chodzi o Park to rośnie w nim mający ponad 500 lat dąb Cysters. W pobliżu Opactwa jest parking (GPS: 50.19446, 18.44672) oraz bardzo fajny plac, przebiega tamtędy także mająca 35 kilometrów pętla rowerowa "Lasy Rudzkie". 

Dąb Cysters

* Rodzinny Park Rozrywki "Trzy Wzgórza" w Wodzisławiu Śląskim, to propozycja dla całych rodzin, na terenie 24ha, które niemalże były nieużytkami, stworzono genialną przestrzeń dla mieszkańców oraz dla odwiedzających miasto gości. Park znajduje się na wzgórzach pomiędzy trzema osiedlami. Można tam wyróżnić: trasy spacerowe, rowerowe, pumptrack, skate park, strefę grillowania, plac zabaw z jednym z największych w Polsce linarium, ścieżkę zdrowia, kompleks boisk sportowych, boisko do gry w bule, tor dla modeli zdalnie sterowanych, labirynt, tor do kręgli, tor do gry w kapsle, czy też tor rowerowy racingowy BMX, a wszystko to zupełnie bezpłatnie. Zagospodarowanie terenu przechodzi najśmielsze oczekiwania, więc czas tam spędzony z pewnością będzie udany. W pobliżu Parku znajduje się darmowy parking (GPS: 50.00894, 18.45363).

Wodzisław Śląski

Skate park w Rodzinnym Parku Rozrywki Trzy Wzgórza

Strefa grillowania

* Zamek Piastowski w Raciborzu, będąc w Krainie Górnej Odry nie można pominąć średniowiecznego Raciborza, w którym dawniej rezydowali książęta opolsko- raciborscy. Jednym z przykładów długiej historii miasta jest Zamek Piastowski, który uważany jest za najcenniejszy, średniowieczny zabytek województwa śląskiego. Jeszcze kilkanaście lat temu zamek był w ruinie, poddano go jednak odbudowie i dziś zachwyca zarówno z zewnątrz jak i wewnątrz. Na szczególną uwagę zasługuje gotycka kaplica, która powstała około XIII w. Zamek jest czynny od wtorku do niedzieli, zwiedzanie jest odpłatne, w jego pobliżu znajduje się bezpłatny parking (GPS: 50.09754, 18.22411).

Kaplica św. Tomasza z Canterbury na zamku w Raciborzu

* Browar Zamkowy Racibórz, będą na zamku w Raciborzu warto zajrzeć też do zamkowego Browaru Racibórz, gdzie warzone jest Raciborskie piwo. Pierwsza, udokumentowana wzmianka o browarze pochodzi z XVI wieku, a więc może poszczycić się on bardzo długą historią. Zwiedzanie browaru możliwe jest w soboty, należy jednak wcześniej dokonać rezerwacji i zdecydowanie warto to zrobić, bo podczas zwiedzania można poznać wiele browarniczych ciekawostek. Będąc na zamku będzie też okazja napić się warzonego tam trunku, który dostępny jest w Maszynowni, nam szczególnie do gustu przypadło Raciborskie Rżnięte, czyli po prostu piwo ciemne. 

Piwo w Browarze Racibórz

* Zabytkowa Kopalnia Ignacy w Rybniku, jak dla nas to punkt obowiązkowy podczas odkrywania Krainy Górnej Odry, miejsce zaskakujące i niesamowicie ciekawe (GPS: 50.06248, 18.46685). W nadszybiu szybu Kościuszko znajduje się genialna interaktywna wystawa, której punktem kulminacyjnym jest mająca ponad 100 lat maszyna parowa, która nadal działa i specjalnie dla odwiedzających jest uruchomiana o konkretnej godzinie. Wspaniałą atrakcją jest także możliwość wejścia na punkt widokowy znajdujący się na szczycie wieży ciśnień, a dodatkowo nasze dzieci były jeszcze zachwycone centrum edukacyjnym SOWA, gdzie można było wykonać różnego rodzaju doświadczenia z fizyki oraz dużym placem zabaw. Zabytkowa Kopalnia Ignacy totalnie nas oczarowała, wspaniałe miejsce na wycieczkę z dziećmi.

Wystawa interaktywna w Zabytkowej Kopalni Ignacy

Mająca ponad 100 lat maszyna parowa

Centrum edukacji SOWA

Widoki z wieży ciśnień

Gdzie się zatrzymać w Krainie Górnej Odry?

Wybór miejsca noclegowe to bardzo indywidualna kwestia, z pewnością wybierając miejsce noclegowe powinniśmy nie tylko uwzględnić nasze potrzeby, ale również nasze plany. Sporo miejsc noclegowych znajduje się w Raciborzu, ale można też znaleźć coś poza większym miastem. My zatrzymaliśmy się w Hotelu SPA Laskowo w Jankowicach. Jak dla nas lokalizacja hotelu była bardzo dogodna, gdyż znajdował się on w bliskiej odległości od interesujących nas miejsc, takich jak Rezerwat Przyrody Łężczok, czy Arboretum Bramy Morawskiej. W cenę noclegu wliczone jest bardzo dobre śniadanie. Przy hotelu znajduje się ogród, ze stolikami, hamaczkami, placem zabaw, a więc po dniu pełnym wrażeń jest gdzie odpocząć. Hotele to oczywiście nie jedyna opcja. Odkąd w zeszłym roku zdecydowaliśmy się pierwsze wakacje pod namiotem, od tamtej pory sprawdzamy też jakie pola kempingowe, biwakowe znajdują się w odwiedzanej przez nas okolicy, a więc i w Krainie Górnej Odry można znaleźć nocleg na kempingu. Świetnie prezentuje się Ośrodek wypoczynkowy "Olza", warto też zainteresować się Polem Campingowym Europa oraz Ośrodkiem wypoczynkowym Aquabrax w Szymocicach. 

Gdzie warto zjeść?

My zdecydowanie zaliczamy się do osób, które uwielbiają zagłębiać się w tajniki lokalnej kuchni i dla których wspomnienia kulinarne są tak samo ważne jak te wizualne. W naszym wypadku "Przez żołądek do serca" ma olbrzymie znaczenie. Śląska kuchnia to przede wszystkim kuchnia mięsna, a więc mięso to podstawa każdego obiadu. Będąc w Krainie Górnej Odry mieliśmy okazję spróbować typowego śląskiego dania, które składało się z żuru, rolady z kluskami oraz modrej kapusty. Choć danie dość ciężkostrawne, to musimy przyznać, że bardzo smaczne i dające niezłego zastrzyku energii. A gdzie można skosztować takich pyszności? My od siebie polecamy Restaurację Europę w Rybniku, Restaurację pod Arkadami w Wodzisławiu Śląski (sernik stamtąd pierwsza klasa), Pizzerię Alfredo w Wodzisławiu Śląskim oraz Maszynownię na Zamku w Raciborzu, gdzie na deser można wypić pyszne piwo z Browaru Racibórz. A jeśli kulinarnych doznań nigdy nie za wiele to warto wybrać się na Szlak Śląskich Smaków. Jest to szlak kulinarny, który powstał w 2012 roku z inicjatywy Śląskiej Organizacji Turystycznej. Na Szlaku znajdują się restauracje oraz lokale gastronomiczne, które serwują tradycyjne dania regionalne. Członkiem Szlaku są tylko te lokale, które uzyskały certyfikat "Śląskie Smaki", który potwierdza jakość dań oraz ich regionalną autentyczność.

Kraina Górnej Odry wydarzenia

Kraina Górnej Odry jest atrakcją samą w sobie. Warto jednak zwrócić uwagę na wydarzenia, które organizowane są na jej obszarze i być może połączyć je z odkrywaniem tego regionu. Najważniejszym wydarzeniem w Krainie Górnej Odry jest oczywiście:

* Festiwal Górnej Odry, który ma miejsce w czerwcu. Jest to stosunkowo młode wydarzenie, bo w 2022 roku odbyło się po raz drugi, jednak jak na święto marki przystało wszystko przygotowano z olbrzymim rozmachem. Festiwal odbywał się kilkunastu lokacjach, zapewniając uczestnikom ponad 100 przeróżnych atrakcji. A więc były koncerty, różnego rodzaju warsztaty, w tym warsztaty wyplatania wianków, konkursy, wspólne biesiadowanie, regaty żeglarskie, czy też rodzinne spływy kajakowe. Festiwal Górnej Odry rozpoczął się w piątek w Żorach na Kąpielisku Śmieszek, a zakończył w niedzielę w Zabytkowej Kopalni Ignacy w Rybniku. 

W ramach Festiwalu Górnej Odry mieliśmy też okazję wziąć udział w:

* Pływadłach, które w tym roku odbyły się po raz 23. Pływadła to mający ponad 40 kilometrów spływ rzeką Odrą, który swój początek ma w Raciborzu, a kończy się w Kędzierzynie- Koźle. To co zasługuje na szczególną uwagę to fakt, że pływadła konstruowane są przez uczestników, zgodnie z zasadami dobrej praktyki żeglarskiej. W tym roku motywem przewodnim była literatura, więc nie zabrakło Władcy Pierścieni, Akademii Pana Kleksa, Złotej Rybki, czy Flintstonów. 

Zabytkowa Kopalnia Ignacy to był nasz ostatni punkt w Krainie Górnej Odry. W tym miejscu zakończyliśmy nasze zwiedzanie tego regionu, ale nie mamy żadnych wątpliwości, że znów tam wrócimy. Wstępny plan uwzględnia rowery oraz kajaki, więc będzie pięknie i aktywnie.